Bir sabah uyandığınızda gökyüzünde ya da tabiatta bildiğimiz renklerden öbür bir renk göremeyeceğiz. En azından şimdilik!
Peki neden insan gözü yeni bir temel renk keşfedemiyor? Renkli lakin baş karıştırıcı bir soruyla geldik.
Biyolojimizden başlayan bir renk algı sonumuz var.
Gözlerimiz, ışığın farklı dalga uzunluklarını algılayan koni hücreler sayesinde renkleri görüyor. Bu hücreler de kırmızı, mavi ve yeşil. 3 ana algı da ışığın farklı kombinasyonlarıyla karışarak gördüğümüz renkleri oluşturuyor.
İşte gelelim asıl mevzuya. Bu 3 temel rengin ötesinde yeni bir renk keşfetmek için biyolojik donanımızın da tekrar programlanması demek. Neden? Zira gözümüzde bu 3 renkten bağımsız bir 4. koni hücre yok.
Yani hayal gücünüzü ne kadar zorlarsanız zorlayın, sonumuz bu kadar ve öteki bir renge geçemiyoruz. Bahis aslında keşfetmenin de ötesinde biyolojik hudutlarda zımnî.
Bildiğimiz üzere renk dediğimiz şey aslında ışığın dalga uzunluğu.
Görünür ışık spektrumu, yaklaşık 380 nm (mor) ile 750 nm (kırmızı) ortasındaki dalga uzunluklarını kapsıyor.
Bunun dışındaki ultraviyole yahut kızılötesi üzere dalga uzunluklarını ise gözlerimiz algılayamıyor. Yeni bir renk “keşfetmek” için, bu spektrumun ötesine geçmemiz gerekiyor.
Hadi diyelim ki biz bu sonları aştık, gözümüz dalga uzunluklarını algılayamayacak. Yani hem fizikî hem biyolojik bir bariyerle karşı karşıyayız.
Ama neden hayvanlar daha fazlasını görebiliyor?
Biz böyleyiz diye tüm canlıların da bu türlü olacağı manasına gelmiyor. Bunun en ikonik örneklerinden biri de mantis karidesleri. 12 farklı konik hücreye sahipler ve binden fazla rengi görebildikleri üzere ultraviyole ışığı ve polarize ışığı çarçabuk algılayabiliyorlar.
Eğer insan gözü de misal bir yapıya sahip olsaydı, muhtemelen bugünkü hayal gücümüzün ötesinde renkleri “keşfetmiş” olurduk.
Yeni bir renk keşfetmek mümkün mü?
Şu anda bilimsel olarak mümkün olmasa da bu olmayacağı manasına gelmiyor. Yani genetik mühendislik sayesinde tahminen bu da değişebilir. İnsan gözüne 4. bir koni hücre eklemek ya da teknolojiyle görünür spektrumu genişletmek sayesinde yeni renkler keşfedebiliriz.
UV ışığını görme yeteneği verilebilecek farklı teknolojiler üzerinde çalışmalar devam ediyor. İnsan kök hücrelerini organoid’ler ismi verilen küçük retinalara dönüştürüyorlar ve bunları insanlara nakletme aşamasındalar. Koni hücreleri de UV ışığını algılayacak halde tekrar programlanmak mümkün olursa hücreleri de nakledebiliriz.
Aslında bu araştırmanın temel hedefi, hücrelerini kaybedenlere görme yetisini geri kazandırmak, retina bozuklukları olanlara yardım etmek lakin gen transferi ve organoid teknolojisinin bu boyutunu da düşünmek heyecan verici.
Ancak yeniden de “yeni renk,” biyolojimiz değişmedikçe bizim için şu anlık hayal.
Bunları da inceleyebilirsiniz:
