Geçtiğimiz günlerde Electronic Arts’ın 2007-2013 yılları ortasında CEO’su olan John Riccitello’ya “en berbat CEO” dense de bu listemizde diğer isimler var.
Apple’dan Microsoft’a, General Motors’tan Volkswagen’e kadar pek çok şirket, pek çok CEO felaketi. İşte kara listemiz:
Kenneth Lay ve Enron skandalı
1990’ların sonunda Enron, güç dalının parlayan yıldızıydı fakat CEO Kenneth Lay ve ekibi, şirketin mali tablolarını manipüle ederek kârlarını olduğundan yüksek gösterdi.
20 binden fazla çalışanın işsiz kaldığı yolsuzluk sonucunda 2001’de Enron iflas açıkladı. Lay ise dolandırıcılık ve eksiksiz hatalarından karar giydi. 30 yıla kadar mahpus cezası bekleniyordu lakin kendisi Temmuz 2006’da kalp krizi geçirerek öldü.
Rick Wagoner ve General Motors’un çöküşü
2000-2009 yılları ortasında General Motors’un CEO’su olan Rick Wagoner, şirketin iflasa sürüklenmesinde büyük rol oynadı. Yanlış stratejiler ve pazar dinamiklerine ahenk sağlayamaması nedeniyle GM, 2008’de 172,8 milyar dolarlık borçla iflas müdafaa müracaatında bulundu. Wagoner, ABD hükûmetinin talebiyle istifa etti.
Stan O’Neal ve Merrill Lynch’in Krizi
Merrill Lynch’in 2003-2007 yılları ortasındaki CEO’su Stan O’Neal, mortgage’a dayalı borçlanma stratejileriyle şirketi büyük bir krize sürükledi. Yanlış kararlar, şirketin Bank of America tarafından satın alınmasına yol açtı. Stan O’Neal ise 161,5 milyon dolarlık tazminatla kapıdan çıktı.
John Sculley ve Apple’ın güç yılları
1983’te Steve Jobs tarafından Apple’a CEO olarak getirilen John Sculley, kısa müddet sonra Jobs’ı şirketten uzaklaştırdı. Liderliği ise Apple’ın yenilikçi eserler geliştirmede zorlanmasına neden oldu ve pazar hissesini kaybederek o periyotta önemli finansal dertlere yol açtı.
Dip not olarak 1987’de Sculley’nin Silikon Vadisi’ndeki en yüksek maaşlı yönetici olduğu ve o vakitler duyulmamış bir ölçü olan 2,2 milyon dolar kazandığını da söylemiş olalım.
Dennis Kozlowski ve Tyco skandalı
Tyco International’ın CEO’su Dennis Kozlowski ise şirketin fonlarını kişisel lüks harcamaları için kullanarak şirketin gelirlerini 500 milyon dolar şişirerek yatırımcıları yanılttı. 2005’te yargılanarak mahpusa mahkûm edildi lakin 2014’ün sonlarına gerçek koşullu tahliye edildi.
Steve Ballmer – Microsoft’un taşınabilir ihtilali kaçırması
Steve Ballmer, 2000-2014 yılları ortasında Microsoft’un CEO’su olarak misyon yaptı. Şirketin gelirlerini ve kârlarını artırsa da stratejik kusurları ve inovasyona geç ahenk sağlaması nedeniyle büyük fırsatları kaçıran bir başkan olarak anılıyor.
En büyük kusurlarından biri de akıllı telefon ihtilalini kaçırmasıydı. Ballmer, 2007’de tanıtılan iPhone’la dalga geçerek, Microsoft’un taşınabilir pazarına yatırım yapmasını geciktirdi. Bu süreçte Google’ın Android işletim sistemi de süratle yükseldi.
Ayrıca Windows 8 ve Zune üzere başarısız ürünler, Microsoft’un tüketici elektroniği pazarında geride kalmasına neden oldu.
Carly Fiorina ve HP’nin düşüşü
1999-2005 yılları ortasında Hewlett-Packard’ın CEO’su olan Carly Fiorina, maliyetleri düşürme mazeretiyle binlerce insanı işten çıkarırken bunu kendine ikramiyeler ve ayrıcalıklarla kendine çevirdi.
Üzerine bir de Compaq ile tartışmalı bir birleşmeye imza attı. Birleşme, beklenen sinerjiyi yaratmadığı üzere şirketin performansını da düşürdü. HP payı onun vazife süreci boyunca değerinin yarısını kaybetti. Sonuç olarak, 2005’te Fiorina vazifesinden alındı.
Kay Whitmore – Kodak’ın dijital ihtilali kaçırması
Kodak’ın eski CEO’su Kay Whitmore, 1990’ların başında şirketin dijital fotoğrafçılığa geçiş yapmasını engelleyen liderlerden biri olarak biliniyor.
Kodak, dijital fotoğrafçılığı icat eden şirketlerden biri olmasına karşın, Whitmore klâsik sinema işine odaklanmaya devam etti. Bu stratejik yanılgı, Kodak’ın pazar liderliğini kaybetmesine neden oldu. Ayrıca Whitmore, temel olarak maliyetleri gereğince düşüremediği için üç yıl sonra kovuldu.
Warren Anderson – Bhopal felaketi ve Union Carbide skandalı
Warren Anderson ise bir diğer başarısız ismimiz. Kendisi, 1984’te Hindistan’ın Bhopal kentinde gerçekleşen tarihin en büyük endüstriyel felaketlerinden biri olan Union Carbide gaz sızıntısının sorumlularından biri olarak görülüyor.
Union Carbide’a ilişkin kimyasal tesisin bakım eksiklikleri ve güvenlik ihmalleri nedeniyle meydana gelen sızıntı, binlerce insanın vefatına ve yüz binlercesinin sakat kalmasına yol açtı.
Felaketin akabinde Anderson, Hindistan hükûmeti tarafından suçlandı fakat ABD’den Hindistan’a iade edilmedi.
Martin Winterkorn – Volkswagen ve Emisyon Skandalı
Ve geldik listemizin son başarısızlık olayına. Martin Winterkorn, 2007-2015 yılları ortasında Volkswagen’in CEO’su olarak vazife yaptı ve şirketi global çapta en büyük araba üreticilerinden biri hâline getirdi lakin onun devrine damga vuran en büyük olay 2015’te patlak veren “Dieselgate” emisyon skandalı oldu.
Volkswagen, 11 milyon dizel aracın emisyon testlerinde manipülasyon yaparak etraf düzenlemelerine uygun üzere gösterildiği ortaya çıktı.
Bu skandal, Volkswagen’e milyarlarca dolarlık ceza, prestij kaybı ve büyük bir itimat krizine mal oldu. Winterkorn, baskılar sonucu istifa etmek zorunda kaldı ve hakkındaki dava süreçleri uzun yıllar devam etti. Dieselgate, kurumsal etik ihlallerine karşı en büyük skandallardan biri olarak tarihe geçti.
Daha birçok örnek olsa da bunlar bile kâfi üzere değil mi? Görüyoruz ki basamakları CEO level’ına kadar çıkarsanız bile yanlış kararlar şirketler üzerine epey yıkıcı olabiliyor.
Liderlik koltuğunda oturanların stratejik düşünme, etik kıymetler ve pazar dinamiklerine ahenk sağlama bahislerinde dikkatli olmaları gerektiğini bir defa daha anlıyoruz.
Diğer başarısızlık kıssaları:
