Dünya’nın düz olduğuna dair komplo teorileri de aslında bu fikrin üzerine yoğunlaşılmasına sebep oluyor.
Evrende, hiçbir biçimde “düz” bir cisme rastlayamayız. Sebebini ise gelin açıklayalım.
Uzayda dönen rastgele bir sistem açısal momentuma sahiptir.
Açısal momentumun korunumu yasası, dışarıdan bir tork (dönme momenti) uygulanmadıkça sistemin açısal momentumu değişmeyeceğini söyler. Başlangıçta rastgele hareket eden parçacıklardan oluşan bir gaz bulutu, vakitle kendi kütleçekimi altında çökmeye başladığında bulutun küçük bir dönme hareketi bile açısal momentumun korunumu nedeniyle artarak bariz bir dönme tesiri oluşturuyor.
Bunu bir buz patencisinin dönüş hareketiyle örneklendirebiliriz. Kollarını açık tutarken daha yavaş dönen patenci, kollarını içeri çektiğinde daha süratli dönmeye başlıyor. İşte uzaydaki bir gaz bulutu da çökmeye başladığında emsal bir durum oluşuyor ve dönüş suratı artıyor.
Gaz ve toz parçacıkları, kütleçekimi tesiriyle bir ortaya geldiğinde, sistemin dönmesiyle merkezkaç kuvveti devreye girer.
Ancak bu kuvvet, sadece dönme düzlemine dik doğrultuda (ekvator doğrultusunda) tesirlidir. Kütleçekimi, tüm parçacıkları içe yanlışsız çekerken merkezkaç kuvveti, dönme eksenine dik doğrultuda parçacıkların dağılmasını engelliyor.
Kütleçekimi tarafından içe çekilen gaz ve toz, en sonunda disk halinde bir yapı oluşturuyor. Yani dikey tarafta çökmeye devam eden unsur incelirken, yatay tarafta genişleyerek disk formuna ulaşmış oluyor.
Tabii yerçekimi ve hidrostatik istikrar de tesirli.
Eğer bir gök cismi, homojen bir formda kütleçekimi altında çökerse ve dönme hareketi zayıfsa, küre hâlini alıyor. Sebebi ise büsbütün hidrostatik istikrar. Fark ettiyseniz küçük ve yavaş dönen gezegenler ve yıldızlar, küre formuna yakındır.
Ancak süratle dönen bir sisteme bakacak olursak, merkezkaç kuvveti ekvator bölgesinde daha fazla tesirli olduğu için kutuplara nazaran daha fazla dışa hakikat bir genişleme görülüyor. Bu durum, süratle dönen cisimlerin oblat (basık) küre haline yaklaşmasına neden olur.
Çoğu galaksi disk formundadır.
Yıldızlar ve gaz, galaksi merkezinin etrafında dönerken açısal momentumdan ötürü vakit içinde galaksi, disk formunu alıyor. Bunun yanında kara deliklerin etrafındaki unsur de disk biçiminde bir yapıyı oluşturuyor.
Dolayısıyla uzaydaki cisimlerin yuvarlak olmasının temel sebebi, üstte bahsettiğimiz üzere açısal momentumun korunumu ve merkezkaç kuvvetinin tesiriyle gaz ve tozun belli bir düzlemde ağırlaşmasıyla ilgilidir. Bu prensip, gezegenlerden birçok astronomik cisme kadar disk halinde olmalarını açıklayan bilimsel bir durumdur.
Uzay ile ilgili başka içeriklerimiz:
