Bilim insanları, unutmanın evrimsel süreçte hayatta kalmamıza nasıl katkı sağladığını araştırıyor.
Hafızanıza kızmayın zira unutmak sandığınız üzere kötü bir şey değil.
Gereksiz yüklerden kurtuluyoruz.
Her gün sayısız bilgi bombardımanına tutuluyoruz. Bu bilgilerin hepsini saklamaya çalışsaydık muhtemelen içlerinden önemli olanları ayırt etmekte zorlanacaktık.
19. yüzyılda Alman Psikolog Hermann Ebbinghaus’un geliştirdiği “unutma eğrisi” teorisi, yeni bilgilerin süratle unutulduğunu lakin bu sürecin vakitle yavaşladığını gösteriyor. Bu da beynimizin gereksiz detaylardan kurtulup, yaşamsal önceliklere odaklanmasını sağlıyor.
Unutma sürecinde etkin rol oynayan düzeneğimiz var.
Her ayrıntısı hatırlamak demek, beynimizin iş yükünü artırarak kıymetli bilgilerin geri çağrılmasını zorlaştırabilir. Beynimizdeki kimi proteinler, sinaptik temasların istikrarını engelleyerek gereksiz bilgilerin silinmesini kolaylaştırıyor. Böylece hem beynimiz esnekliğini koruyor hem de kıymetli olmayan bilgileri temizliyor.
Nobel ödüllü Eric Kandel ve öbür araştırmacılar ise dikkat ettiğimiz ayrıntıları hatırlama sürecinde sinirsel ilişkilerin güçlendiğini ve böylelikle uzun vadeli hafızanın korunduğunu belirtiyor.
Eskiyi unut, yeniyi öğren.
Yeni bilgileri öğrenme ve adapte etmede, unutmak hayati bir rol oynuyor. Her gün birebir yolu kullanarak işe yahut okula giderken güzergâhın tüm ayrıntılarını hafızamızda tutuyoruz fakat yol kapandı yahut yolumuz değişti diyelim, hopp yeni bilgiyi öğrenip eskisini unutuyoruz zira artık odaklanmamız gereken öteki bir bilgi var.
Bu süreç de aslında eski ilişkilerin zayıflayıp yeni temasların güçlenmesiyle gerçekleşiyor.
Evrimsel avantajı ise hayatta kalma stratejisi
Evrimsel süreçte, hayatta kalma talihini arttıran özelliklerden biri olarak da unutma öne çıkıyor. Eski çağlarda avcı-toplayıcı topluluklar, bir su kaynağının inançlı olduğunu sıkça deneyimleyebilirken, bir tehlike ile karşılaştıklarında bu kaynağın artık inançlı olmadığını hatırlamak zorundaydılar.
Beynin bu çeşit tehditlere ahenk sağlama ve gerekli bilgileri yeni tutma yetisi de insanın hayatta kalmasında büyük rol oynadı.
Unutmak, hayatın bir modülü.
Kısacası unutkanlık her vakit bir dezavantaj değil; tersine, beynimizin bizi müdafaa ve hayatta tutma stratejilerinden biri. Bu nedenle, bir dahaki sefere anahtarlarınızı nereye koyduğunuzu unuttuğunuzda, tahminen de beyninizin sizi gereksiz bilgilerden koruduğunu hatırlamak, durumu biraz daha katlanılabilir kılabilir.
Bunları da inceleyebilirsiniz:
