Peki Vehbi Koç hangi teşebbüslerde bulunarak Türkiye’nin en büyük iş insanlarından biri olmayı başardı ve Koç ailesinin yazgısını değiştirdi?
Vehbi Koç muvaffakiyet hikâyesinde birçok adım var. Bakalım kendisi neleri başardı ve geride nasıl bir miras bıraktı.
Vehbi Koç’un muvaffakiyet hikayesinin başlangıcı ve kurumsallaşma yılları.
1901’de Ankara’da doğan Vehbi Koç, iş hayatına babasının açtığı bakkal dükkânında başladı ve ticarete olan ilgisini genç yaşta keşfetti.
1926’da dükkânı, Ankara Ticaret Odasına “Koçzade Ahmet Vehbi” ismiyle kaydettirdi. Aslında bu tarih, Koç Topluluğu’nun doğuşu olarak da kabul ediliyor lakin asıl resmî unvan daha sonrasında geliyor.
1938’de ise şahıs firmalarının uzun ömürlü olmadığını görüp Koç Ticaret Anonim Şirketi’ni kurdu. Tarihler 1963’ü gösterdiğinde de birincilere bir imza attı. Kurumsallaşmaya olan inanç ve tek bir merkezden idare için Türkiye’nin birinci holdingi olarak Koç Holding’i kurdu.
Holding modeli birebir vakitte iş dünyasına getirdiği disiplin ve tertip anlayışıyla Türkiye’deki öbür büyük girişimciler için de ilham kaynağı oldu.
Altına satırlar yetmeyecek şirket heyetim ayrıntıları ve muvaffakiyetleri yer alsa da tarihi sıralamayla işte Vehbi Koç’un attığı muvaffakiyet adımları:
- 1928-Ford’un Türkiye distribütörlüğü alındı ve otomotiv bölümünde kıymetli bir oyuncu hâline gelindi.
- 1952-Generel Electric ile Türkiye’de ilk ampul firması kuruldu. Bu birebir vakitte hem Koç Topluluğu’nun birinci endüstriyel teşebbüsüydü hem de Amerikan sermayesi ile kurulmuş birinci fabrikaydı.
- 1954-Türk otomotiv endüstrisinin birinci kuruluşu olan Türk Traktör üretime başladı.
- 1954-Türk Demir Döküm Fabrikası kuruldu.
- 1954-İlk özel kibrit fabrikası Türkay (şimdiki adıyla Kav) üretime geçti.
- 1955-Türkiye’de beyaz eşya üretiminin öncüsü Arçelik kuruldu.
- 1961-Sıvılaştırılmış petrol gazını Türk halkına tanıtan Aygaz kuruldu.
- 1962-Türkiye’deki birinci yerli sermayeli oto lastiği Uniroyal ile üretime başlandı.
- 1964-Alman Siemens paydaşlığıyla Türkiye’nin birinci kablo fabrikası Türk Siemens kuruldu.
- 1965-İlk cam elyafı yalıtım tesisi İzocam bünyeye dahil edildi.
- 1966-Türkiye’nin birinci yerli arabası olan Anadol üretildi.
- 1967-Tarımsal yatırım fikriyle birinci besin fabrikası olarak Tat Domates Salçası Fabrikası kuruldu.
- 1967-Büro eşyası imali için Bürosan kuruldu.
- 1968-Türkiye’nin en esaslı yatırımlarından biri olarak Fiat paydaşlığı ile Tofaş kuruldu.
- 1970-Türkiye’nin birinci ihracatçı sermaye şirketi Ram kuruldu.
- 1971-Tofaş, “Murat” marka arabaların üretimine başlandı ve Murat 124, Türkiye’de yabancı lisansla üretilen birinci araba oldu.
- 1972- Ticari soğuk hava dolapları için Mesan kuruldu.
- 1973- Otomotiv endüstrisine çeşitli döküm modüller yapmak üzere Döktaş Fabrikası faaliyete geçirildi.
- 1974-Migros Besin Mağazaları zinciri bünyeye dahil oldu.
- 1977-Ardem, Tekersan, Endiksan, Kimkat, Eko, Sedko, Takosan, Tekiz ve Tarko isimleriyle 9 kuruluş daha dahil oldu.
- 1979-Peugeot marka araç üretmek için Karsan kuruldu.
Tabii ki bu yıllardan sonra da atılan birçok adım var fakat buraya kadar sıraladıklarımız Vehbi Koç’un yönetim kurulu başkanlığı sırasında gerçekleştirildi.
Vehbi Koç, iş dünyasının yanı sıra toplumsal kalkınma konusunda da değerli adımlar attı.
- 1946-Vehbi Koç Öğrendi yurdu kuruldu.
- 1963-Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Vehbi Koç Göz Bankası açıldı.
- 1964-İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Enstitüsü kuruldu.
- 1967-Çelenk bağışlarının eğitime dahil edilmesi için Türk Eğitim Vakfı’nın kurulmasına öncülük etti.
- 1968-ODTÜ Vehbi Koç Öğrenci Yurdu kuruldu.
- 1969-Sağlıktan eğitime ve kültüre kadar toplumsal hizmetlerde faaliyet gösterilmesi için Vehbi Koç Vakfı kuruldu.
- 1985-Türkiye’nin nüfus ve aile sıhhati meselelerine tahlil olması maksadıyla Türkiye Aile Sıhhati ve Planlaması Vakfı kuruldu.
“Ülkem varsa, ben de varım.”
Vehbi Koç’un bu kelamı aslında hem yaptığı adımların altındaki kıymetli bildirilerden biriydi hem de bununla Türkiye’ye olan bağlılığını da göstermiş oldu.
İş ahlakı konusunda titizliğiyle tanınan Koç; çalışanlarına, iş ortaklarına ve topluma karşı sorumluluklarını her vakit ön planda tuttu.
1987’de ise Milletlerarası Ticaret Odası Vehbi Koç’a “Dünyanın en uygun iş adamı” mükafatını verdi.
Sosyal hayatına daha fazla odaklanmak ve kurumsallaşmaya olan inancıyla Vehbi Koç, 1984’te yönetim kurulu başkanlığı misyonunu oğlu Rahmi M. Koç’a devretti.
Vehbi Koç’un attığı temeller sayesinde Koç Holding bugün global bir oyuncu hâline geldi.
Kurduğu holding ve başarılı şirketler ile Koç Holding, bugün dünya çapında en büyük 500 şirket arasında yer alan tek Türk şirketi. 50’den fazla ülkede faaliyet gösteren holding, Türkiye’nin en büyük ihracatçılarından biri pozisyonunu da koruyor.
Tüpraş, Ford Otosan, Arçelik ve Tofaş ise Türkiye’nin en büyük 10 sanayi kuruluşu ortasında yer alıyor. Bunun yanı sıra “Dünyanın En Çok Ar-Ge Harcaması Yapan 2.500 Şirketi”nin 2020 listesinde Koç Holding ile Ford Otosan, Arçelik ve Tofaş bulunuyordu.
Bir başkanın akabinde: Vehbi Koç’un mirası
25 Şubat 1996’da ortamızda ayrılsa da gördüğünüz üzere başarılarla mirası yaşamaya devam ediyor. Türkiye’nin kalkınmasında büyük rol oynamış bir başkan olarak anılan Vehbi Koç; azim, disiplin ve ileri görüşlülüğün bir insanı nerelere taşıyabileceğinin en büyük delillerinden biri.
