Peki diyelim ki toplumsal medyaya bir müddetliğine orta verdik. Yani bir nevi toplumsal medya detoksuna girdik. Hayatımız nasıl değiştirdi? Ya beynimiz bundan nasıl etkilenirdi?
Gelin, bakalım.
Aslında birçoğumuz farkında olmasak da toplumsal medyada çok fazla vakit geçiriyoruz.
Öyle ki Oxford University Press, bu mevzuya dikkati çekmek için 2024 yılının sözü olarak “beyin çürümesi”ni seçmişti. Lakin toplumsal medya, beynin ödül sistemine öylesine başarılı bir halde ulaşıyor ki geri çekilme iradesini göstermek hiç kolay değil.
Bağımlılık tıbbı uzmanı Anna Lembke’e nazaran dijital medya bağımlılığı, bir insanın tıpkı alkole yahut sigaraya bağımlı olması üzere bir şey. Her beğeni, her yorum yahut sempatik bir kedi görüntüsü, beynin “iyi hissetme” kimyasalı olan dopamin dalgasını haddinden fazla tetikliyor.
Ancak insan beyni, dopamin istikrarını korumak için tasarlanmış bir organ. Tıpkı tahterevalli düzeneği üzere. Sonsuz kaydırma nihayetinde bu dengeyi bozuyor ve beyni, daha az dopamin üreterek yahut iletimi yavaşlatarak bu eksikliği telafi etmeye çağırıyor.
Bu noktada yapılması gereken ise toplumsal medyanın tetiklediği bu dopamin döngüsünde “duraklama” tuşuna basmak ve beynin ödül yollarını sınıfırlamasına müsaade etmek.
Beynin ödül yollarının tekrar düzenlenmesine yardımcı olmak için ise sosyal medyadan mümkün olduğunda uzak durulmalı. Uzmanlara nazaran bu müddet en az 4 hafta. Fakat yeniden de kısa ortalar bile ruh sıhhatini düzgünleştirme üzerinde büyük bir tesire sahip.
Örneğin 10 ila 19 yaşları ortasındaki 65 genç üzerinde yapılan bir araştırmada, toplumsal medyadan 3 gün uzak durulduğunda, bu bireylerin öz hürmetlerinin ve öz şefkatlerinin arttığı görüldü.
Elbette toplumsal medyadan uzak durmaya karar verdiğiniz an, sizi çok da kolay bir süreç beklemeyecek.
Beyin, daha düşük dopamin düzeylerine ahenk sağlamaya çalışacak ve kaygı üzere mahrumluk semptomları görülecek. Lakin bu tahammül edilmesi güç ve rahatsız edici hislere bir müddetliğine katlanmak, beynin ödül yollarının yine başlatılmasına, istek ve tüketim döngüsünün durdurulmasını sağlayacak.
Nihayetinde toplumsal medyaya girme isteği duracak ve daima olarak devam eden dopamin vuruşları kaybolacağından günü atlatmak çok daha kolay olacak.
Ayrıca beynin ödül yollarının tekrar düzenlenmesinin yanında toplumsal medyaya süreksiz bir mola vermek, sosyal medya platformlarıyla olan münasebet konusunda her birimizi daha şuurlu hâle getirecek.
Yani bu vakti bir adım geri çekilip, toplumsal medyada ne yaptığımıza bakarak ve bunun bize yarar sağlayıp sağlamadığının farkına vararak kullanabiliriz. Sonuç olarak da insan beyninin, sonsuz kaydırmalardan ve toplumsal medyadan epeyce olumsuz etkilendiğini söylemeden geçmeyelim.
İlginizi çekebilir:
