İngilizce “doom/kıyamet”, “spending/harcama” sözlerinden lisanımıza “kıyamet harcaması” olarak da çevrilen bu fenomenin altında neler yatıyor?
Para biriktirmemiz gereken periyotlarda alışveriş yapma çılgınlığını nasıl durdurabiliriz?
Doom spending sendromu nedenleri neler?
Bireylerin ekonomik belirsizlik yahut ferdî gerilim üzere olumsuz durumlar karşısında denetimsiz yahut gereksiz harcama yapma eğilimlerini tanımlayan doom spending’in birtakım sebepleri var.
Bunlardan birincisi olağan ki iktisada bağlanıyor. Global ekonomik krizler, işsizlik oranında artış, piyasadaki dalgalanmalar, enflasyon, siyasi belirsizlik şahıslarda geleceğe dair tasayı arttırıyor. Tanıdık geldi değil mi?
İşte beşerler gelecekte karşılaşabilecekleri aksiliklere karşı kendilerini garanti altına almak için harcamalarını arttırıyor. “Yarın bu paraya alamayacağım, alayım dursun, lazım olur.” üzere cümleler daima bundan. Aslında hepimiz kıyamet harcaması mı yapıyoruz güya? Para biriktirmek mantıksızken harcayalım gitsin!
Sebepleri yalnızca ekonomik de değil.
Aile, toplumsal etraf ve iş hayatı kaynaklı yaşanan stresler de bir kaçış aracı olarak alışverişe yönlendirebiliyor. Süreksiz rahatlama!
Asıl tetikleyen şeylerden biri de elbet ki dijital pazarlama ve tüketim kültürü. Çevrim içi alışverişe kolay kolay erişebiliyor olmak, anlık promosyonlar, kaçmaz fırsatlar, daima karşımıza çıkan reklamlar sendromun yaygınlaşmasının esas nedenlerinden.
İşin bir de benlik algısı var. Toplumsal medyanın da tesiriyle beşerler, öteki bireylerle kendi hayatını kıyaslayarak duygusal tatminsizlik ya da yetersizlik hissedebiliyor. “O yapabiliyorsa, alabiliyorsa ben de yapabilirim.” derken aslında ister istemez kendini alışveriş tuzağına çekiyor.
Hangi kuşak daha yoksul?
Yapılan anketlere nazaran dünya genelinde yetişkinlerin yalnızca %36,5’i maddi olarak ebeveynlerinden daha âlâ durumda olduklarını düşünüyor. %42,8’i ise ebeveynlerinden daha berbat durumda olduklarını belirtiyor.
Araştırmacılar, şu anda büyüyen jenerasyonun, ebeveynlerinden çok uzun mühlet daha fakir olacak birinci nesil olduğunun da altını çiziyor. Ebeveynlerinin başardıklarını asla başaramayacağı hissine kapılan gençler, kıyamet harcaması yapmaya daha meyilli oluyor.
Sendromun tesirler neler?
Aşırı harcama bütçelerinin aşılması borçlanmaları da beraberinde getirebiliyor. Uzun vadede de finansal kriz demek. Ayrıyeten plansız harcamalar bir yandan uzun vadeli gayelere ulaşmayı da zorlaştırabiliyor.
Bunun yanı sıra kısa vadede bireyler kendini rahatlamış hissetse de bir mühlet sonra farkındalık ile pişmanlık ve daha derin gerilim hisleri gelebiliyor.
E nasıl yöneteceğiz pekala bu durumu?
Başa çıkmak için öncelikle duygusal farkındalık geliştirmek gerekiyor. Alışveriş muhtaçlığı hissettiğinizde evvel duygusal durumunuzu değerlendirin ve farklı etkinliklerle başa çıkma sistemi geliştirin.
Bütçe planlaması yapmak ise en tesirli sistemlerin başında geliyor. Gelirinize uygun bütçe oluşturarak buna sadık kalabilir ve gereksiz harcamaların önüne geçebilirsiniz.
Aşırı harcamanızı azaltmak için kredi kartı kullanmayı da en aza indirebilirsiniz. Cart cart geçme hissi yüzünden de bazen ne harcadığımızı bilmiyoruz. Araştırmalar da bunu destekliyor. Nakit ödeyerek kredi kartı kullanmaktan daha az harcama yapma olasılığımız var.
Bir başka değerli kısım ise çevrim içi alışveriş siteleri ile ortamıza aralık koymak. Sitelerin bildirimlerini, e-posta bültenlerini kapatarak gereksiz alışveriş dürtülerinizi azaltabilirsiniz. Ayrıyeten kredi kartı numaranızı web sitelerinden kaldırabilir yahut limit ayarlaması yapabilirsiniz.
Sonuç olarak geleceğin belirsizliği karşısında anı yaşamak cazip gelse de ayağımızı yorgana nazaran uzatmak hem duygusal hem de finansal sıhhatimiz açısından en hakikat yol.
Bunları da inceleyebilirsiniz:
