Bilimin hakikaten çıplak bir gerçeği var ki stres, birçok hastalığı tetikleyen kıymetli bir faktör.

Bazen bağıra çağıra geliyor bazen de tam bir sinsirella. O vakit “Bu dönemde nasıl gerilimden uzak duracağız ki?” desek bile gerilimin derinliklerine bir inelim.

Vücudumuzu alarma geçiriyor.

“Savaş ya da kaç”ı hepimiz biliyoruz. Gerilim anında bedenimiz da bu yansıyı göstererek hazırlık yapıyor. Hipotalamus, böbrek üstleri bezlerine sesleniyor ve “Hadi, kortizol ve adrenalin sal.” diyor. Salınan hormonlar ise kalp atışını hızlandırıyor, kasları geriyor ve güç için glikoz salıyor.

Ancak bu sistem, eski vakitlerden kalma yani yolda kaplan görünce koşarak uzaklaşmak için. Çağdaş dünyamıza baktığımızda kaplanların yerini trafik, geçim kaygısı ve bitmeyen işler aldı yani kronik gerilim kaynakları da diyebiliriz.

Asıl sorun şu ki bu sistem kısa vadedeki tehlikeler için, uzun vadeye uygun değil. E ancak hâl bu türlü olunca da bedenimiz âdeta birer savaş alanına dönüşüyor.

Bağışıklık sistemine darbe tesiri.

Stresin yaptığı işlerden biri de bağışıklık sistemini baskılamak. Kortizol iltihaplanmayı denetim etse de uzun vadede bağışıklık cevabını azaltıyor. Bu da bizi enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı savunmasız hâle getiriyor.

Bir bakın bakalım genelde gribi ne vakit daha kolay oluyorsunuz? Gerilimli devirlerde olabilir mi? Problem şu ki bedenimiz kronik gerilimi bir tehlike olarak algıladığı için uğraşta güç harcıyor ve bu yüzden de başka işlevlerin hakkını yiyor.

Bağışıklık demişken şunun da altını çizelim. Tüm gerilimlerin olumsuz tesiri yok. Kısa vadeli gerilim, bağışıklık sistemini güçlendiriyor lakin dediğimiz kronik kısım, bağışıklığın üstünde hayli tesirli ve nihayetinde birçok hastalığa davetiye çıkarıyor.

Ancak şunu da belirtelim, gerilime hassaslık şahıstan şahsa değişiyor. Genetik yatkınlık, başa çıkma biçimi, toplumsal takviye ve kişiliğimiz bunları etkiliyor. Yani bir olaya siz öteki, arkadaşınız öteki türlü reaksiyon verebilir.

Beyin ve ruh sıhhatini etkiliyor.

Beynimizi sözün tam manasıyla tekrar şekillendiren şeylerden birisi de gerilim. Yüksek kortizol düzeyleri, hafıza ve öğrenmeden sorumlu bölgemiz hipokampüs üzerinde toksik tesirlere sahip.

Uzun vadede hafıza sorunları ve öğrenme güçlükleri yaratabiliyor. Bunun yanı sıra serotonin ve dopamin üzere memnunluk hormonlarının da düzeyi düştüğünden depresyon ve anksiyete üzere rahatsızlıklar da tetiklenebiliyor.

Kalp ve damar sistemine de yük.

Şu meşhur “Stresten tansiyonum fırladı.” tabiri aslında büsbütün gerçek. Adrenalin ile kalp atış suratı artıyor ve damarlar daralıyor, kan basıncı yükseliyor.

Kronik gerilim altında olunca da damarlar, daima yüksek tansiyonla başa çıkmaya çalışıyor ve vakitle ziyan görüyor. Bu da aslında kalp hastalıkları, felç ve hatta ani kalp krizlerine yer hazırlıyor.

Sindirim sisteminde de fırtınalar estiriyor.

Beyinle bağırsak ortasındaki sinirsel irtibat, gerilimi birebir hissediyor. Bu nedenle de midemiz gerilimli anlarda kasılıyor yahut şişkinlik hissedebiliyoruz. Daha kronik durumlarda ise ırritabl bağırsak sendromu ve ülser üzere rahatsızlıklar ortaya çıkabiliyor.

Cilt ve saç da etkilenmeden durmuyor.

“Yüzümde çıkan bu sivilcelerin sebebi kesin stres!” diyorsanız, yanılmıyorsunuz. Kortizol, yağ bezlerini uyarıp cildin daha fazla sebum üretmesine neden oluyor ve akneler fırlıyor.

Aşırı gerilim; egzama, sedef hastalığı üzere bir dizi cilt rahatsızlıklarını da körüklüyor. Saç dökülmesi ve hatta saçkıran da gerilimle kontaklı.

Peki ya kansere tesiri?

Kanser tedavisinde “Moral her şeyden kıymetli, gerilimden uzak durun.” cümlelerini kesinlikle duyuyoruz pekala ya kansere yakalanmadaki faktörü ne?

Kansere neyin sebep olduğu konusunu cevaplamak biraz sıkıntı. Birçok hastaya yıllar süren kanser hücresi büyümesinden sonra da teşhis konulduğu için çıkış noktasını belirlemek tamamıyla zorlaşıyor.

Gen, sigara, hava kirliliği, çevresel faktörlerin yanı sıra gerilimin katkıda bulunması da yok değil. Kimi çalışmalarda kanserin başlangıcında stresin rol oynadığı söylense de bunun aksini söyleyen çalışmalar da mevcut.

Ancak gerilimin tesirli denmesinin kimi sebepleri var. Onlar da bedenin iltihaplı yansısını hareketlendirmek. Salgılanan öbür hormonların yanı sıra iltihabın çok fazlasının kanser ve kimi otoimmün hastalıklarla ilişki olduğu da söylenenler ortasında.

Stresten büsbütün kurtulamasak da onunla başa çıkmak elimizde.

Meditasyon, antrenman, yeterli uyku, istikrarlı beslenme her vakit söylenen şeyler olsa da bunlar sahiden gerilimin tesirlerini azaltmada epey tesirli. Kendinize âlâ davranmalısınız zira gerilim fakat siz müsaade verdiğiniz sürece bedeninizi ele geçiriyor.

Baş edemediğiniz noktada ise bir uzmandan yardım istemekten çekinmemeniz gerekiyor. Görüyorsunuz ki kendisi, üzülerek söylüyoruz lakin birçok hastalığın baş rolünde.

Konu gerilim olunca neden oldukları oldukça fazla. Biz de içerikleştirmeden duramamışız: