Üzerine dokunduğumuz ekran, nasıl oluyor da bunu algılayarak verdiğimiz komutu yerine getirebiliyor? Bunun arkasında nasıl bir mühendislik var?
Gelin, hep birlikte bakalım.
Öncelikle dokunmatik ekranların kısa tarihine göz atalım.
İlk olarak Birleşik Krallık’ın Malvern kentindeki Royal Radar Establishment’ta çalışan EA Johnson, 1965 ve 1967 yılları arasında kapasitif dokunmatik ekranları geliştirdi. Akabinde bu ekranlar, tarihteki birinci dokunmatik ekran olarak kabul edildi.
Sonrasında Sam Hurst, 1971’de dokunmatik bir sensör icat etti. Elograph ismi verilen bu sensör, çağdaş dokunmatik paneller üzere şeffaf olmasa da dokunmatik teknolojisinin gelişiminde kıymetli bir adım oldu.
Devamında Sam Hurst ve Elographics, dünyanın birinci gerçek dokunmatik panelini 1974’te tanıtmış oldu. Bu panel şeffaf bir yüzeye sahipti ve vakit içinde aygıt, dokunmatik ekran olarak isimlendirilmeye başladı.
Dokunmatik ekran teknolojisinin, cep telefonları ve el bilgisayarları üzere taşınabilir aygıtlarda kullanılmaya başlanması ise 1990’lı yıllarda başladı.
Apple, 1993’te yerleşik el yazısı tanıma yazılımına sahip, Newton kişisel dijital asistanını (PDA) tanıttı. Birebir yıl IBM de kullanıcıların telefon numaralarını çevirmesini sağlayan dokunmatik bir arayüzün yanı sıra takvim, not defteri ve faks fonksiyonuna sahip, dünyanın birinci akıllı telefonu olan Simon’u piyasaya sürdü.
Ayrıca Microsoft’un dokunmatik teknoloji alanına girişi, 2002’de Windows XP Tablet sürümünün kullanıcılarla buluşmasıyla gerçekleşti. Böylelikle dokunmatik ekran devranı resmen başlamış oldu.
Peki bu dokunmatik ekranlar nasıl çalışıyor?
Bu ekranlar şimdilerde çağdaş teknolojinin en yaygın ve kullanışlı arayüzlerinden biri. O denli ki gündelik hayatta akıllı telefonlardan bilgi ekranlarına kadar birçok alanda kullanılıyor.
Dokunmatik ekranlar, kullanıcıların parmaklarıyla yahut özel bir kalemle (stylus) ekran üzerinde süreçler yapabilmesine imkan sağlayan elektronik aygıtlar. Bu ekranlar, dokunma hareketlerini algılayarak yapılan komutların işlenmesini sağlıyor.
Aslında temel olarak çalışma prensibi, dokunulan yüzeydeki sinyallerin, bir denetim ünitesi tarafından tahlil edilmesi ve komutlara dönüştürülmesi üzerine şurası.
Öte yandan bu ekranların çalışması için de temel olarak bir algılama sistemi kullanılmakta.
Bu sistem, ekranın üzerine yapılan dokunuşu algılıyor ve sinyali işlemciye iletiyor. Algılanan sinyal, bir koordinat sistemine dönüştürülerek aygıtın işlemcisi tarafından bedellendiriliyor ve istenen reaksiyon verilmiş oluyor.
Ayrıca dokunmatik ekranlar, teknolojilerine nazaran farklı cinslere de ayrılıyor. Örneğin rezistif dokunmatik ekranlar, iki katmandan oluşan basınca hassas sistemler. Kullanıcı ekranın yüzeyine baskı uyguladığında, bu iki katman birbiriyle temas ediyor ve elektriksel bir sinyal oluşuyor. Bu sinyal de ekranın hangi noktasına dokunulduğunu belirliyor.
Kapasitif dokunmatik ekranlar ise elektriksel iletkenliğe hassas bir yapıya sahip. Parmakla dokunulduğunda, insan bedeninin iletkenliği sayesinde ekran üzerinde elektriksel bir alan değişimi meydana geliyor.
Kapasitif ekranlar çoklu dokunma dayanağı sunuyor lakin klasik eldivenle kullanıma uygun değil.
Farklı bir dokunmatik ekran çeşidi ise kızılötesi.
Kızılötesi dokunmatik ekranlar, ekranın kenarlarına yerleştirilmiş kızılötesi sensörle ile çalışıyor. Ekran üzerine dokunulduğunda bu kızılötesi ışınlar kesiliyor ve bu kesinti, dokunulan noktanın belirlenmesini sağlıyor. Parmak dışında rastgele bir objeyle kullanılabiliyor lakin dış etkenlere karşı daha hassas yapılı.
Son olarak SAW (Surface Acoustic Wave) dokunmatik ekranlar, ekranın yüzeyine yayılan ultrasonik dalgalar kullanılarak çalışıyor. Dokunulduğunda bu dalgalar kesiliyor ve sinyal algılanarak sürece alınıyor. Bu ekran çeşidi yüksek netlik sağlıyor fakat ekran üzerindeki su yahut kir, performansı büyük ölçüde etkiliyor.
Özetle dokunmatik ekranlar, günlük hayatın ayrılmaz bir modülü konumunda. Ayrıyeten farklı çalışma prensiplerine sahip bu ekranlar, çeşitli uygulama alanlarına ve gereksinimlerine nazaran de değişiklik gösteriyor. Gerisinde olağanüstü bir çalışma düzeneği olan bu dokunmatik ekranlar, hayatımızı büyük ölçüde değiştirdi o denli değil mi?
İlginizi çekebilir:
