Neden birtakım sinemaları izledikten sonra bu kadar yoğun rüyalar görüyoruz?
İşin gerisinde yeniden beynimiz var fakat nasıl?
Önce hayal görmek ve beyin ortasındaki münasebetten başlayalım.
Rüya görmek hâlâ derinlerde gizemini korusa da uykunun bilhassa REM evresinde ortaya çıkan zihinsel süreçler olduğu biliniyor. Bu evrede beynimiz neredeyse uyanık olduğu kadar faal çalışıyor.
Nörobilimciler, düşlerin fonksiyonunu tam olarak çözememiş olsa da bunların hafıza pekiştirme, duygusal işleme ve bilinçaltındaki niyetleri düzenleme üzere süreçlerle ilgili olduğuna inanıyor.
Film izledikten sonra düş görmemizin temel nedeni ise beynimizin izlediğimiz sahneler işleyerek anlamlandırmaya çalışmasında yatıyor. Zira beynimiz gün içinde edindiği bilgileri uyku sırasında pahalandırıyor ve kıymetli olanları uzun periyodik hafızaya atarken gereksiz olanları eleyerek boş alan açıyor.
Ancak kimi görseller ve duygusal tecrübeler, beynimizin ilgisini çekiyor ve bu bilgilerin hayallerde yine ortaya çıkmasına neden olabiliyor.
Peki sinema izlemek beynimizi nasıl etkiliyor?
Film izleyince beynimizde epeyce güçlü duygusal ve bilişsel reaksiyonlar ortaya çıkıyor. Bilhassa gerilim, dehşet, dram ve aksiyon cinsindeki sinemalar beynin his merkezini harekete geçiriyor.
Korku ve duygusal reaksiyon merkezimiz amigdala, kaygı sinemaları izlediğimizde aktive oluyor. “Savaş ya da kaç” reaksiyonunu tetikleyebiliyor ve bu da uyku sırasında tesirlerin yansımasına neden olabiliyor. Yani Paranormal Activity üzere endişe filmleri izliyorsanız sonrasında kâbuslar görmeniz olağan.
Hafıza merkezimiz hipokampus ise anıları ve yaşadığımız tecrübeleri organize ediyor. Sinema izlerken yaşadığımız duygusal reaksiyonlar, hipokampüs tarafından kaydediliyor ve uyku sırasında yine işlenebiliyor. Bilhassa gerçek olaylardan uyarlanan drama sinemaları hafızamıza daha derin kazınarak hayallerimizde kendini gösterebiliyor.
Psikoloji ve hayal kuramları sinema hayallerini nasıl açıklıyor?
Freud ve Jung üzere psikanalistler, düşlerin bilinçaltımızın bir yansıması olduğunu savunuyorlardı. Freud’a nazaran hayaller, bastırılmış isteklerimizin ve endişelerimizin dışavurumuydu. Jung ise düşlerin kolektif bilinçaltımızın sembolik anlatımları olduğunu düşünüyordu.
Korku sinemaları sonrası kâbus görmemek için ne yapılabilir?
O kaygı sinemasını izlemeden yapamıyorsanız fakat hayalde da görmek istemiyorsanız kimi ayrıntılara dikkat ederek etkilerini azaltabilirsiniz.
Bunun için öncelikle uyumadan en az 1 saat önce ekranları kapatın. Bu sayede beyniniz izlediğiniz manzaraları işlemeye başlamasını engelleyebilir.
Yatmadan evvel sakinleştirici müzik dinleyerek beyninizi yatıştırabilirsiniz. Kitap okumak da bir seçenek olabilir lakin seçeceğiniz kitaba dikkat etmenizde yarar var. Sizi etkileyecek kitaplar da hayallerinizin başrolünde olabilir.
Filmi izledikten sonra sizi rahatlatacak aktiviteler yaparak pozitif şeyler düşünün ve kâbuslarınızın bir nebze de olsa önüne geçin. Ayrıyeten beyin dalgalarını aktive edecek yüksek şekerli atıştırmalıkları yemekten de kaçının.
O vakit o soruyu soruyoruz: Siz en son hangi sineması izledikten sonra etkileyici bir hayal gördünüz?
