Dağınıklık içinde nefesiniz daralıyor ve her şeyin ne kadar karmaşık olduğunu düşünüyor musunuz?

Gerçekten dağınıklık tasayı tetikliyor mu yoksa bu sadece çağdaş hayatın bizi kandırdığı bir histen mi ibaret? Bilimin bu mevzuda diyecekleri var.

Beynimiz organize olmaya bayılıyor.

Düzenli bir etraf ile beynimizin sürece kapasitesi artıyor zira görsel dağınıklık ortamında beyin, birden fazla uyarana birebir vakitte odaklanmaya maruz kalıyor. Yani bu türlü bir durumda beyniniz ne kadar sağlıklı sürece yapabilir ki? Ayrıyeten dağınıklık üretkenliği de önemli manada etkiliyor.

Masanızda duran boş kahve fincanı bile zihninizin bir kısmını meşgul edebiliyor, onu mutfağa götürmeniz gerektiğini bildiğiniz üzere masanızda fazlalık olduğunu da hissediyorsunuz. Zihinsel yük arttıkça da korku düzeyinde yükselme oluyor.

Dağınıklık INFJ üzere detaylara kıymet verenlerde daha fazla gerilime neden olabiliyor.

INFC yani içe dönük-sezgisel-hisseden-yargılayan kişiliğe sahipseniz ve nizam arıyorsanız gerilimi de beraberinde getiriyorsunuz.

Dağınık alanlar, beynin sistemi sağlama gayretini daima olarak tetiklediği için de kronik bir baskı hissi yaratıyor. (Tüm bunlar kimilerinize saçma gelebilir fakat yaşayan bilir, mesela ben!)

Bu işin bir de fizikî boyutu var.

Kaygı artınca bu hâliyle fizikî olarak da kişiyi etkiliyor. Dağınık bir konutta yaşamak kortizol düzeylerini yani gerilim hormonunu arttırdığı için ağrı üzere birtakım fizikî sorunlar da ortaya çıkabiliyor. Biliyoruz ki gerilimin etkilemediği şey yok!

Yapılan araştırmalar, özellikle kadınların dağınıklıkla daha fazla bağlı gerilim yaşadığını gösteriyor. Gerilim hormonu artınca bununla paralel olarak korkuya yatkınlık da yükseliyor.

Annelerin, çocuklarının çok dağınıklığında neden çok yükseldiğini ya da evi toplamaya birilerinin yardım etmemesinde sonlandığını tahminen anlayabilirsiniz. (Yine kişi kendinden bilir işi!)

Kiloluysanız bir de yaşadığınız alana bakın.

Bazı araştırmalarda ise görülüyor ki dağınık şahısların çok kilolu olma mümkünlüğü %77 daha fazla. Dağınık bir odada olunca bir elmadan iki kat daha fazla çikolata yeme isteği oluyor ve bu da sıhhatsiz beslenme ile kiloyu da etkiliyor.

İhtiyacınız olduğunu düşündüğünüz şeyleri satın almaya ve sonradan onlardan kurtulmamak da dağınıklıkla beraberinde geliyor. Amerikan Psikiyatri Birliğine nazaran de bu gerçek bir bozukluk.

Baktığınızda ne kadar çok tesiri varmış değil mi? Lakin daha bitmedi.

Beyniniz daima olarak işinizin bitmediğini ve toplamanız gerektiğini söylediğinden dağınık bir ortamda gerek fizikî gerekse de zihinsel olarak rahatlayamıyorsunuz.

Kaygının nedenlerinden biri de her şeyi sıfırdan organize etmek için ne kadar çalışmanız gerektiğinden asla emin olamamanız.

Bunun yanı sıra ister kabul edilsin ister edilmesin dağınıklık sizi utandırır ve hatalı hissettirir. Bu, kimi vakit toplumsal yaşantıyı da tesirler. Meskeninize yahut çalışma alanınıza kimseyi çağırmak istemezsiniz.

Minimalizm bir tahlil mü?

“Az çoktur.” ideolojisini bilhassa son yıllarda sıklıkla duymuşsunuzdur. Marie Kondo üzere minimalist yaklaşımlar, etraftaki gereksiz eşyaların azaltılmasının zihinsel dinginlik sağladığını savunuyor.

Peki bu işe yarıyor mu? Araştırmalar, nizamlı bir ömür alanının zihni sakinleştirdiğini ve korkuyu azaltabileceğini gösteriyor.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir nokta var: Dağınıklık sırf fizikî bir durum değil. Dijital ortamda biriken e-postalar, daima olarak çalan bildirimler de zihinsel dağınıklığa yol açabiliyor. Bu nedenle de nizamlı bir masa kadar sistemli bir dijital alan da değerli.

Peki, tahlil ne?

Bu kadar sıkıntıyla baş etmek istemiyor ve bir yerden başlamak mı istiyorsunuz? O vakit bu husus hakkında size yapabilecekleriniz konusunda kimi tavsiyelerimiz var.

• Tüm konutu düzenlemek yerine küçük alanlardan başlayın. Evvel çalışma masanızı toplamakla işe başlayabilirsiniz.
• Haftada bir defa “Bu hakikaten gerekli mi?” diye kendinize sorun ve kullanmadığınız eşyaları muhtaçlığı olanlara verin.
• Günlük planlama, meditasyon üzere tekniklerle zihinsel yükünüzü azaltın.
• Rutinler oluşturun ve her gün muhakkak bir saatte toparlanarak tertipli bir ortam yaratın.

Gelelim bir öteki ayrıntıya ki kimileri bu hususa daha çok hak verecektir.

Eğer dağınıklığın sebebi siz değilseniz ve öteki konut halkı üyeleri konutu hallaç pamuğuna çeviriyorsa bu dağınıklığın sizin ruh sıhhatinizi nasıl etkilediğini onlarla sakin biçimde konuşun.

Çocuklarınızın, eşinizin yahut konut arkadaşlarınızın, hangi seviyede dağınıklığın kabul edilebilir olduğu ve bu eşik aşıldığında nasıl ele alınacağı konusunda bir konut halkı olarak birtakım sınırlar belirleyip belirleyemeyeceklerine bakın.

Çocuklarınıza kendi dağınıklığını toplamayı daha küçük yaşta öğreterek yalnızca kendiniz için değil onlar için de bir uygunluk yapabilirsiniz.

Sonuç olarak, dağınık bir ortam tasayı tetikleyebilir ancak bu tek başına bir sorun değil. Stresi azaltmak, sırf çevresel düzenle değil, zihinsel ve duygusal düzenle de ilgili.

Belki de işe, masanızın üzerindeki fincanı kaldırarak başlayabilirsiniz. Kim bilir, tahminen o vakit yalnızca masanızı değil, zihninizi de ferahlatmış olursunuz.