Otomobillerde ölümlü kazalara karşı alınan en tesirli tedbirlerden biri olan hava yastıkları, dünya üzerinde sadece birkaç şirket tarafından üretilebiliyor. Üretim ve test kademelerinde yaşanan zorluklardan ötürü az sayıda üreticinin yer aldığı bu dalda, otomotiv tarihinin en büyük skandallarından biri yaşandı.
Takata markası size tanıdık gelmeyebilir ancak araba üretcileri bu markayı çok yakından tanıyor. Japon hava yastığı üreticisi Takata, 2000’li yıllarda ürettiği hava yastıklarının şişirme sistemindeki sorun ortaya çıkana kadar, otomotiv dalında ürettiği güvenilir donanımlarla isminden kelam ettiren bir şirketti. Ölümlü ve yaralanmalı kazalara sebep olan, dev şirketi iflasa sürükleyen ve 19 farklı araba üreticisini ziyana sokan bu sürece en baştan birlikte göz atalım.
Her şey Takata’nın 1990’ların sonuna yanlışsız, amonyum nitratın kullanıldığı hava yastığı şişirme düzenekleri üretmek istemesiyle başladı.
O periyoda kadar, Takata’nın ürettiği hava yastıklarında önemli bir sorun yaşanmamıştı. Bu yüzden birçok araba üreticisi Takata ile çalışıyordu. Tasarımı yapılan yeni jenerasyon hava yastıkları, muhakkak testlerden geçirildi ve üretimine onay verildi. Daha sonra ölümlere ve yaralanmalara sebep olacak hava yastıkları, o devir Takata’nın mutabakatlı olduğu araba üreticilerinin araçlarına yerleştirilmeye başlandı.
Takata ve öteki üreticiler için süreç çok yolunda gidiyordu. Takata’nın sorunlu hava yastığı şişirme sistemini taşıyan araçlar, trafiğe çıkmaya başlamıştı ve rastgele bir sorun rapor edilmemişti. Âdeta fırtına öncesi sessizlik yaşanıyordu.
2000 yılında ortaya çıkan bir doküman, otomotiv sanayisinde tozu dumana kattı.
Takata’nın şirket içi notlarının yer aldığı dokümanda, test evresinde hava yastığı şişiricilerinin düzgün çalışmadığı ve kimilerinin patladığı belirtiliyordu. Çabucak harekete geçen ABD Adalet Bakanlığı, durumu araştırmaya başladı.
Uzun süren soruşturma sonrasında 2004 yılında ismi açıklanmayan bir Takata yöneticisi ile ceza muahedesi yapıldı. Takata yöneticisi, yaşananları itiraf edecek ve alacağı cezada indirim yapılacaktı. Şirket yöneticisi, hava yastığı şişirme sistemlerinin test sonuçlarının manipüle edildiğini itiraf etti ve Takata’nın cürmü resmiyet kazanmış oldu.
Takata yöneticisinin itirafından tam 3 ay sonra, hava yastıklarının patladığı bir kaza rapor edildi.
Rapora nazaran ABD’nin Alabama eyaletinde gerçekleşen kazada 2001 model Honda Accord’un hava yastıklarından biri açıldıktan sonra patlamıştı. 2004’teki bu kazayı, 2007 yılında 3 patlayan hava yastığı hadisesi takip etti. Kaza raporları tekrar Honda’dan geliyordu. Kullanıcıların Honda’ya olan bakışı değişmeye ve şirketin prestiji zedelenmeye başlamıştı ve sıkıntılı hava yastıklarının sebep olduğu birinci geri çağırma gerçekleşti.
Problemli hava yastıklarından en çok etkilenen şirket olan Honda, 2008 yılında 4000 arabası geri çağırdı. Hava yastığı düzeneklerini fiyatsız olarak değiştiren şirket, müşterilerinin güvenliğine ehemmiyet verdiklerini ve bu sebeple araçları geri çağırdıklarını açıklamıştı.
Ne yazık ki Honda’nın bu teşebbüsü ölümlü kazaların önüne geçemedi. 2009 yılında Oklahoma’da 2001 model Honda Accord kullanan bir şoför, patlayan hava yastığı ve etrafa saçılan şarapnel parçaları sebebiyle hayatını kaybetti.
Yaşanan ölümlü kazadan sonra yine harekete geçen Honda, tıpkı yıl yarım milyondan fazla arabası geri çağırdı.
Honda tarafındaki bu geri çağırmalar, daha sonra dalın öteki dev şirketlerine de sıçrayacaktı. 2009 yılında yarım milyon aracın geri çağrılması, tüm dünyada ses getirmişti. Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği Yönetimi NHTSA, olayı soruşturmak için kolları sıvadı. Ancak sonrasında şirketin araçları geri çağırarak sorumlu davrandığı gerekçesiyle soruşturmayı sonlandırma kararı aldı.
2014 yılında belgeyi tekrar açan NHTSA’in bu sefer bu olayın peşini bırakmaya niyeti yoktu. Soruşturmayı ayrıntılı halde yürüten NHTSA, Takata’ya birinci cezayı 2015 yılında kesti. Japon üretici yaşanan sorun hakkında NHTSA’in yönelttiği sorulara karşılık vermediği her gün için 14.000 dolar ödemeye mahkûm edildi. NHTSA, Takata’dan karşılık beklerken hava yastıklarının sebep olduğu ölümlü kaza sayısı altıya yükselmişti.
Takvimler 18 Mayıs 2015’i gösterdiğinde Takata, tüm sorumluluğu üzerine aldığını açıkladı.
Geliştirdiği kimi eserlerin kusurlu olabileceğini belirten Takata, NHTSA ile mutabakat sağladı. Japon üretici, 200 milyon dolar tazminat ödemeyi de kabul etmişti. Ayrıyeten yapılan muahedede BMW, Fiat Chrysler, Daimler, Ford, Genel Motors, Honda, Mazda, Mitsubishi, Nissan, Subaru ve Toyota’nın da ortalarında olduğu araba üreticilerinin, sorunlu hava yastığına sahip 32 milyon aracının geri çağrılma kararı alınmıştı.
2016 yılı, Takata için daha da makûs bir yıl olacaktı. Ölümlü kazaların sayısının 10’a çıkması ve 35-40 milyon aracın dahil olacağı geri çağırma kararının alınması, Takata’yı yeterlice köşeye sıkıştırmıştı. Yaşananlar, ABD’deki en büyük geri çağırma olarak tarihteki yerini almış oldu.
2017 yılı ise Takata’nın beyaz bayrağı çektiği bir periyodun başlangıcı olacaktı.
ABD’de süren mahkeme sonuçlanmış ve şirketin 1 milyar dolar ceza ödemesi kararlaştırılmıştı. 1 milyar doların 125 milyon doları kazada hayatını kaybedenlerin ailelerine, 850 milyonu ise araba üreticilerine ödenecekti. Kalan 25 milyon ise şirkete işlediği cürmün cezası olarak kesilmişti.
Japon üretici Takata, gelen bu cezalara dayanamadı ve 26 Temmuz 2017 tarihinde iflas başvurusunda bulundu. O tarihten bugüne geri çağırmalar sürat kesmeden devam ederken Takata da kendisine kesilen cezaları ödemeye devam ediyor.
İlginizi çekebilir:
