Dünyanın en soğuk ve uzak bölgelerinde bu yollar hayatın değerli bir modülü.
Kış aylarında etraf sakinleri için gerekli olan bu yollar nasıl oluşturuluyor ve sağlam kalıyor?
Buz yolları tam olarak nedir ve nerelerde kullanılıyor?
Donmuş göl ve ırmak yüzeylerine inşa edilen süreksiz yollar, buz yolları olarak isimlendiriliyor. Bu yollar çoklukla kara yolu ulaşımının sıkıntı olduğu, asfaltlanmamış ve yol sisteminden kopuk olan yerlerde kullanılıyor.
Buz yollarının birinci kayıtlı kullanımının tarihi ise 1742’ye dayanıyor. Kış aylarında mal taşımak için Rusya, bu yolları kullandı ve kızakların seyahat edebilmesi için pürüzsüz yollar oluşturdu.
Alaska’nın yalnızca hava yolu yahut deniz yolu ulaşımı olan birtakım bölgelerinde de buz yolları tercih ediliyor zira yalnızca bu yollar ile gereksinimlerin karşılanması oldukça masraflı.
İhtiyaç demişken de neden gerekli görüldüğünden bahsedelim. Kuzey Kutbu’na yakın yerlerde mahallî halk, ticari ve lojistik bölümlerde bu yolları sıkça kullanıyor.
Nasıl yapılıyor bu yollar?
Başta endişeli bir seyahat üzere görünse de buz yollarının ardında oldukça ayrıntı var. Doğal süreçle işler başlıyor. Göller yahut ırmaklar düşük sıcaklıkta donuyor ve akabinde bir dizi tedbirler alınıyor.
Buzun kalınlığına nazaran yolun taşıyabileceği araç tartısı da hesaplanıyor. Binek ve hafif yüklü araçlar için inançlı bir buz yolunun ortalama 20 cm kalınlıkta olması gerekiyor. Buz vidaları yahut yer altı radarlarıyla ölçülen buz kalınlığı, daha ağır yük taşıyan araçlar için kimi yerlerde 1 metreye kadar çıkarılabiliyor.
Buz kalınlığının yanı sıra yol hakkı da belirleniyor. Trafiği karşılaması için gerekli yol genişliği 30 ila 60 m ortasında değişebiliyor. Kar yığınları her tarafta da yer bırakacak kadar geniş oluyor ve karla seyahat şeridi ortasında da ekstra bir alan bırakılıyor.
Bunların akabinde düzleştirme ve işaretleme süreci başlıyor. Donmuş yüzeylerin ekseriyetle pürüzlü olmasından ötürü yolun düzleştirilmesi için karlar temizleniyor ve araçların istikamet bulması için işaretler yerleştiriliyor.
Güvenli seyahat için yolun dayanıklılığı daima denetim ediliyor. Bilhassa sıcaklık artışları başladığında çatlaklar dikkatlice izleniyor.
Buz yollarını kullanmanın avantajları ve dezavantajları neler?
Kullanımının yaygın olmasının kıymetli sebeplerinin başında maliyet geliyor. Ulaşılması güç bölgelerde buz yolları, lojistik maliyetlerini büyük ölçüde düşürüyor. Bilhassa madencilik ve ağır yük taşımacılığında kıymetli bir faktör hâline geliyor.
Geçici yollar olduğu için çevresel etkileri, inşaatla oluşturulan kalıcı yollar kadar büyük değil. Bunun yanı sıra doğal ki buz yolları, şiddetli kış şartlarında kara ulaşımı için kestirme yol fonksiyonu görüyor.
Riskleri ve tehlikeleri de yok değil. Bilhassa yük taşıyan ağır araçlar, ince ya da zayıf noktalarda buzun kırılmasına neden olabiliyor. Ayrıyeten ani hava değişiklikleri, buzun erimesine ya da incelmesine yol açabiliyor. Bu türlü durumlarda dönem ortası olsa bile yollar kapatılıyor.
Bu yolu tercih eden araçlar ekseriyetle standart kış lastiği kullanıyor zira zincir yahut öteki ekipmanlar yola ziyan verebiliyor. Bunun yanı sıra kaygan yüzeyler ve düşük sürtünme de araçların denetimini zorlaştırabiliyor. Tehlikeli kazalara yol açmamak için de sürat yapılmaması gerekiyor.
Bu yüzden de işaretler çoklukla maksimum suratı 25 km/s ile sonlandırırken 12.500 kg’dan ağır araçlar için öteki araçlarla ortasındaki arayı 500 metre olarak belirliyor. Bunlar hem kazaların önüne geçmek için hem de buz örtüsünün yük istikrarını bozmamak için konuluyor.
Dünyanın neresinde var bu yollar?
- Kanada’daki Tibbitt to Contwoyto Yolu, 600 km uzunluğuyla dünyanın en uzun buz yolu olarak biliniyor. Yolun asıl hedefi madencilik şirketlerine kargo nakliyatını sağlamak. Buz kalınlığı çoklukla 1 metreden fazla oluyor ve tonlarca tartıya dayanabiliyor.
- Rusya’nın ünlü Baykal Gölü Buz Yolu ise 1 metreye varan buz kalınlığı ile öne çıkıyor ve yol, 15 tonluk kamyonu bile taşıyabiliyor. 50 km uzunluğundaki buz yolu, dünyanın en derin gölü üzerinde yer alıyor.
- Estonya’daki Triigi ve Tärkma ortasında yer alan buz yolu ise 16,7 kilometre. Toplam yükü 2,5 ton araçlara kadar tüm araçlar bu yolu kullanabiliyor.
- ABD’deki Superior Gölü boyunca uzanan buz yolu, yaklaşık 3 kilometre. Yazın feribotlar, kışın otomobiller bu yolu kullanarak seyahat edebiliyor.
Bunlar alışılmış ki dünya çapında öne çıkan güzergâhlar. Kanada, Rusya’da daha birçok buz yolu olduğu üzere İsveç’te de yolunuza buzlar çıkabilir.
O vakit ne diyelim, şoförlüğüne güvenenler için macera dolu bir seyahat. Siz olsanız buralarda seyahat yapar mıydınız?
