Bu enteresan olayın ismi bilim dünyasında “anlamsal doygunluk” olarak tanımlanıyor.
Kelimeden söze göre de işin anlamsızlığı değişiyor. Bakalım hayatımıza tesirleri de var mı?
Anlamsal doygunluk kavramı nasıl ortaya çıktı?
Bir sözün arka arda tekrar edilmesi sonucunda o sözün manasının süreksiz olarak kaybedilmesi durumu olarak açıklanan anlamsal doygunluk, birinci olarak 1907’de lisan bilimciler tarafından tanımlandı. 1960’larda ise Psikolog Leon James tarafından ayrıntılıca incelendi.
Neler oluyor da sözlerin manası yitip gidiyor?
Bir söz duyduğumuzda beynimiz o sözün sesini manasıyla ilişkilendiriyor lakin tıpkı kelimeyi çok sık tekrarladığımız ortadaki alaka zayıflıyor. Daima tıpkı sinyali işlemekten yorulan beynimiz, sözün manasını işlemeyi bırakıyor ve “reaktif inhibisyon” yaşıyor yani yalnızca sesine odaklanıyor.
Birkaç tekrardan sonra hudut devreleri de yorulduğu için aslında beynimiz bize “Biraz mola!” diyor ve artık duyduğumuz sözler mantıklı gelmediği üzere manasını da yitirmiş oluyor.
Her söz için birebir şey geçerli mi?
Her söz tıpkı süratte anlamsal doygunluğa ulaşmıyor. Bilhassa birden fazla manaya sahip sözlerin doygunluğa ulaşması daha geç oluyor. Örneğin Türkçede “çıkmak” sözünün 54 farklı manası var. Bu nedenle de “çıkmak” sözünün doygunluğa ulaşması daha uzun sürebiliyor.
Bir enteresan yanı sıra dönüşüm etkisi. Sık tekrar edilen bir söz bazen öteki bir sözün manasını da çağrıştırabilir. Başta kulağınıza tuhaf gelse de “ev” sözünü tekraren tekrarladığınızda kulağınıza bir yerden sonra “ve” üzere de gelebiliyor.
Anlamsal doygunluğun işe yaradığı birtakım yerler var.
Meditasyon ve birtakım terapi tekniklerinde anlamsal doygunluk kullanılıyor. “Om” üzere mantralar, anlamsal doygunluk yarattığı için zihin boşalıyor. Ya da birtakım terapilerde olumsuz sözler sıklıkla tekrar edilerek olumsuz tesiri azaltılabiliyor.
Peki ya olumsuz tesirleri?
Eğitimde sıkça tekrar sistemi kullanıyoruz. Hâl bu türlü olunca aslında çok sayıda tekrar ile sözler manasını yitiriyor. Bu yüzden de öğrenme süreçlerinde farklı yollar kullanılması gerekiyor.
Bunun yanı sıra pazarlama, eser geliştirme, reklamcılık üzere pek çok farklı bölümde artık kalıplaşmış kelimeleri ezberliyoruz, manası artık “hiç” oluyor.
Başkalarının acılarına karşı duyarsız olmak, bağlarda yanlış anlaşılmalar, küme içinde iletişimsizlik de başka olumsuz tesirleri ortasında.
Eğer bir kelimeyi tekraren tekrarladığınızda anlamsızlaştığını fark ederseniz, bilin ki beyniniz enerji tasarrufu moduna geçmiş demektir. Sizin için bu türlü bir söz var mı?
Bunları da inceleyebilirsiniz:
