İspermeçet balinasının bağırsaklarından çıkan bu dışkı, asırlardır hem bilim insanlarının hem de lüks severlerin dikkatini çekiyor.
Yıllarca sır olarak kalan, bu müddette yalnızca sertleşmiş deniz kabuğu yahut büyük kuşların dışkısı sanılan balina dışkısının bu kadar pahalı olmasının arkasındaki özellikleri inceleyelim.
Akamber de denilen bu unsur, ispermeçet balinasının sindirim sistemi tarafından üretiliyor.
Balinalar, kalamar üzere sert gövdeli avlarla beslendiğinde, bu sert unsurlar bağırsaklarında birikerek yaralanmalara neden olabiliyor. İspermeçet balinasının bedeni ise sert modülleri sarmak için bal mumu gibisi bir unsur salgılıyor ve dışarı atılıyor.
İşte bu atıklar da deniz suyuyla temas ettiğinde ve oksidasyon geçirdiğinde akamber hâlini alıyor. Bu mühlet boyunca da renkleri griden kahverengiye kadar farklı halde değişiyor.
Epeyce vakittir bunun bir balina kusmuğu olduğu düşünülse de çağdaş araştırmalar sonucunda bunun kusmuk olmadığı, hayvanın bağırsaklarının alt bölgesinde oluştuğu ve dışkı olarak çıktığı tespit edildi.
Bir başka özelliği ise kokusu. Balinadan birinci çıktığında güçlü bir dışkı kokusuna sahip olsa da kuruduktan sonra daha güzel bir koku kazanıyor. Misk kokusu olarak tanımlanması da aslında onu bedelli yapan özelliklerden biri. Neden mi?
Akamber, neden bu kadar değerli?
Akamberi bedelli kılan pek çok özelliği var. Nadirliği bunlardan birincisi. Deniz kurallarında hemen yok olabildiği için akambere çok az rastlanıyor. Ekseriyetle kıyılarda yahut okyanuslarda yüzerken bulunabiliyor lakin bu büsbütün talih işi.
Günlük hayatımızda kullandığımızı söylesek? Akamberi bu kadar kıymetli kılan ise parfümeri dünyasında sabitleyici olarak kullanılması. Parfüm formülasyonlarında koku molekülerini uzun müddet sabitliyor ve kalıcılığını da arttırıyor. Bu yüzden de bilhassa lüks parfüm markaları için vazgeçilmez bir bileşen.
Avustralya, ABD ve Hindistan üzere birçok ülkede ispermeçet balinası avcılığı yasak, bu da az evvel dediğimiz üzere talihe kalıyor. Hâl bu türlü olunca da arz-talep istikrarı daha istikrarsız hâle geliyor.
Gelelim fiyatına!
Bazıları akamber için yüzen altın kavramını kullanıyor. Binlerce dolara satılabiliyor, bunun için natürel kalitesi de değerli. Örneğin Kanarya Adaları’nda 9,5 kg’lık bir modül bulundu ve yaklaşık 550 bin dolara piyasaya sürüldü.
2021’de ise Yemen kıyılarında 127 kg tartısında 1,5 milyon dolar bedelinde akamber modülü bulundu.
Eski vakitlerde tedavi hedefli da kullanılmış.
Kendine özgü tatlımsı kokusuyla parfüm sanayisindeki yerinden bahsetmiştik fakat akamberin kullanım alanı yalnızca bununla da sonlu değil ve tarih boyunca çeşitli alanlarda kendine yer bulmuş.
Erken Arap medeniyetlerinde akamber; afrodizyak, tütsü olarak kullanıldığı üzere kalp ve beyin üzere çeşitli rahatsızlığı tedavi etmek için ilaç olarak da tercih edilmiş. Sindirimden astıma kadar rahatsızlıkların tedavisinde tercih edilse de çağdaş tıpta tesirli oluşu kanıtlanmış değil.
Son yıllarda, hayvan hakları savunucularının baskısı ve bilimsel gelişmeler sayesinde sentetik alternatifler geliştirildi.
2022’de yapılan bir çalışmada ispermeçet balinası popülasyonunun 850 bin olduğu iddia edildi. 1960’ların raporlarına bakıldığında ise popülasyonda %57’lik bir düşüş vardı.
Hem hayvan hakları hem de popülasyonu korumak için ise sentetik akamber üretilmeye başlandı. Böylelikle hem etraf dostu hem de ekonomik tahlil gerçekleştirilmiş oldu.
Ancak bu hâlâ yasa dışı akamber avcılığının son bulduğu manasına gelmiyor ve akamber kullanımının birtakım ülkelerde kullanımına yasak getirilmiş durumda değil.
Bunları da inceleyebilirsiniz:
