Doğrudan oksijen üretimine katkıda bulunan yapraklar, aslında atmosferimiz için de bir epey kıymete sahip.

Peki kışın gelmesiyle, atmosferdeki oksijen seviyemiz de azalıyor olabilir mi?

Dünya’nın atmosferini oluşturan oksijen, hayatın sürekliliği açısından büyük bir ehemmiyete sahip.

Bu oksijenin neredeyse tamamı, bitkilerin ve mikroorganizmaların gerçekleştirdiği fotosentez süreci sonucu üretiliyor. Kış aylarında ağaçların yaprak dökmesi, kimi kesitlerde oksijen üretiminin azalacağı izlenimini verse de durum çok daha karmaşık bir istikrara bağlı.

Karalardaki ağaçlar ve öbür bitkiler, oksijen üretiminde kıymetli rol oynasa da atmosferdeki oksijenin en az yarısı okyanus, deniz ve göllerde yaşayan fitoplanktonlar tarafından üretiliyor. Bu mikroskobik organizmalar ortasında yer alan Prochlorococcus çeşitleri, fotosentez yapan en küçük canlılar olarak biliniyor ve sadece bu bakteriler, atmosferdeki oksijenin %20’sine denk bir katkı sağlıyor.

Dünya yüzeyinin %71’ini kaplayan su kütlelerinde gerçekleşen fotosentez de mevsimsel olarak değişiyor.

Yaz aylarında, Güneş ışınlarının su yüzeyine daha dik açıyla düşmesi, ışığın suya daha derin nüfuz etmesini sağlıyor. Böylelikle fitoplanktonlar, daha fazla Güneş ışığı soğuruyor; fotosentez hızlanıyor ve üretilen oksijen ölçüsü artıyor. Lakin sıcaklığın yükselmesiyle suyun oksijen tutma kapasitesi azalıyor, bu da üretilen oksijenin bir kısmının sudan atmosfere geçmesine sebep oluyor.

Bilim insanları, farklı bölgelerden topladıkları hava örneklerini referans pahalarla karşılaştırarak atmosferdeki oksijen ölçüsündeki mevsimsel değişimleri tertipli olarak izlediler. Yapılan ölçümler, kuzey yarım kürede kış aylarında havadaki oksijenin milyonda yaklaşık 24 kesim azaldığını gösteriyor.

Dünya’nın karasal alanlarının birçoklarının kuzey yarım kürede yer alması, bu bölgede yaşanan mevsimsel değişikliklerin oksijen üretimine tesirini gösteriyor.

Karasal bitkiler, fotosentez sonucu açığa çıkan oksijeni direkt atmosfere verirken; kışın yaprak döken ağaçların üretimi azalıyor. Lakin güney yarım kürede yaşanan mevsimler, bu etkiyi dengeleyerek atmosferik oksijen düzeyinde kayda bedel bir düşüş oluşmasını engelliyor.

Kısacası Dünya’da oksijen oranı hem karasal hem de okyanusal fotosentez süreçlerinin tesiri altında dinamik bir istikrara sahip. Mevsimsel değişimler, bölgesel farklılıklar ve insan kaynaklı faaliyetler, bu hassas istikrarın daima bir değişim içerisinde olmasına neden oluyor.