ABD’nin Kaliforniya ve Nevada hududunda bulunan Ölüm Vadisi Ulusal Parkı’ndaki “kendiliğinden hareket eden taşlar” ya da “sailing stones” olarak bilinen bu değişik olay, yıllardır bilim insanlarını büyüledi.
Ortaya birçok teori atılsa da sonunda taşların sırrı çözüldü. Pekala nasıl zaten hareket edebiliyorlar?
Bu taşlar durduk yere yuvarlanmıyor.
Taşlar, Vefat Vadisi’nin Racetrack Playa ismi verilen kurumuş göl yatağında, dümdüz ve çatlaklarla kaplı bir tabanda hareket ediyorlar. Arkasında bıraktıkları uzun izler ise sahiden hareket ettiklerinin ispatı. Lakin asıl sorun, bu devasa ve ağır taşları neyin ya da kimin hareket ettirdiği.
1990’lardan beri bu olayın rüzgâr, manyetik alanlar üzere olaylarla olduğu düşünülüyordu lakin 2014’te nihayet bilim insanları bu gizemi çözmeyi başardı.
Yöntem kolaydı ancak sabır gerektiriyordu: Araştırmacılar taşların yanına GPS aygıtları yerleştirdi ve bir dizi kamera kurdu. 5 ila 10 yıl ortasında sonuç almayı düşünüyorlardı lakin işleri yaver gitti ve 2 yılda sırrı çözdüler.
Araştırmalar, taşların hareketinin az görülen bir dizi doğal olayın birleşimiyle gerçekleştiğini ortaya koydu.
Kışın, çöl ince bir su katmanıyla kaplanıyor ve gece olduğunda su donarak buz levhaları oluşturuyor. Gündüzleri ise güneşin tesiriyle bu buz katmanları çatlıyor ve rüzgâr devreye giriyor.
Hafif rüzgârların buz katmanını itmesi ve bu hareket sırasında taşların kaymasıyla sert yerde uzun izler kalıyor. Taşların hareketi o kadar yavaş ki bunu çıplak gözle görmek neredeyse imkânsız.
Bu taşların öyküsüne de bakınca aslında gözümüzden kaçan küçük ayrıntıların nasıl devasa sonuçlar doğurabildiğini, her şeyin mantıklı birer açıklaması olduğunu da görüyoruz.
